Analiza komparystyczna

System bankowy w Polsce został ukształtowany, na podstawie postanowień II etapu reformy gospodarczej zainicjowanej ok. 1985 roku przez władze PRL, co pozwala rozumieć aktualne spustoszenia w wiedzy na temat natury kredytu bankowego. 
Analiza komparystyczna pozwala odnaleźć zaginioną naturę kredytu z jednoczesnym odrzuceniem wątpliwego intelektualnie dziedzictwa po okresie stalinizmu/komunizmu/socjalizmu. Należy podkreślić, że Polska przynależąc od 1989 roku do zachodniego bloku politycznego, niewątpliwie przyjęła jego zasady - także ekonomiczne. Polska będąc elementem świata zachodniego, czego wyrazem jest przynależność do Unii Europejskiej, niewątpliwie jest krajem w którym interpretację przepisów prawa należy przeprowadzać przez pryzmat zasad świata zachodniego, odrzucając jednocześnie absolutnie błędne interpretacje marksistowskie. 

Po pierwsze - naturę kredytu pozwalał zrozumieć już prof. Grzybowski (1976) wykazując wyższość kredytu socjalistycznego nad kapitalistycznym na podstawie przepisów włoskich.

Nowoczesna rola kredytu w powiązaniu z systemem bezgotówkowego obrotu pieniężnego wymaga zatem odpowiedniego odrębnego uregulowania bankowych czynności prawnych kredytowych bez naruszania tradycyjnej koncepcji umowy pożyczki. Toteż np. k.c. włoski obok przewidzianej w art. 1813 i nast. umowy pożyczki uregulował w art. 1842 i nast. umowę kredytu bankowego. 

Prof. Grzybowski posługując się narzędziem komparystycznym, odnosi się do przepisów włoskich oraz niemieckich (socjalistyczne NRD). Włoski kodeks cywilny (przed 2011) definiuje kredyt jednym zdaniem w art.1842. 


art.1842 s.w.k.c.
L'apertura di credito bancario è il contratto col quale la banca si obbliga a tenere a disposizione dell'altra parte una somma di danaro per un dato periodo di tempo o a tempo indeterminato


Co tłumaczy się na:


art.1842 s.w.k.c.
Otwarcie kredytu bankowego jest umową, w którym bank zobowiązuje się udostępnić drugiej stronie sumę pieniędzy na dany okres czasu lub na czas nieokreślony

Włoski system prawny, jak zauważa prof. Grzybowski, rozdziela fazę przygotowania kwoty pieniędzy dostępnej dla klienta, z fazą wykorzystania środków. Proszę zauważyć, że kodeks włoski a za nim prof. Grzybowski używa określenia "otwarcie kredytu" znanego z piśmiennictwa przedwojennego.


Całość operacji kredytowej ma w prawie włoskim wyraźnie dwustopniowy charakter. Najpierw bowiem dochodzi do zawarcia umowy o otwarcie kredytu bankowego, następnie zaś korzystający z kredytu dysponuje sumami kredytowymi. Zawarcie umowy rodzi tylko zobowiązanie banku, wydanie zaś dyspozycji przez korzystającego z kredytu oraz ich wykonanie przez bank rodzą zobowiązanie do zwrotu odpowiednich sum.


Faza realizacji wyrażona jest art.1843. 

art.1843
Se non è convenuto altrimenti l'accreditato può utilizzare in più volte il credito, secondo le forme d'uso, e può con successivi versamenti ripristinare la sua disponibilità.


Co spróbuję przetłumaczyć na: 

art.1843
Jeśli nie uzgodniono inaczej udostępniony limit kredytu można używać wielokrotnie, w zależności od formy użytkowania, a także można odtworzyć wcześniejszy-mi spłatami.

Proszę zauważyć, powyższe jest zgodne z przytoczoną wcześniej analizą prof. Bączyka (1999).

Po drugie - przepisy Unii Europejskiej także podkreślają naturę umowy kredytu. 

(c) | ‘credit agreement’ means an agreement whereby a creditor grants or promises to grant to a consumer credit in the form of a (1) deferred payment, (2) loan or (3) other similar financial accommodation, except for agreements for the provision on a continuing basis of services or for the supply of goods of the same kind, where the consumer pays for such services or goods for the duration of their provision by means of instalments;

Nie przytaczam tłumaczenia polskiego, ponieważ zawiera rażące błędy myląc np. zwrot “promises to grant to a consumer credit in the form” z “daje przyrzeczenie udzielenia kredytu konsumenckiego w formie” Dziwaczne to zachowanie tłumacza należy zignorować i odwoływać się, w celu zrozumienia przepisu, do oryginalnego brzemienia prawa. 

Ważne jest odczytanie czym może skutkować umowa kredytu w/g dyrektywy Unii Europejskiej: 
  1. deferred payment - opóźniona zapłata, 
  2. loan - pożyczka, 
  3. other similar financial accommodation - innej podobnej usługi finansowej. 

Proszę zauważyć, powyższe jest ponownie zgodne z przytoczoną wcześniej analizą prof. Bączyka (1999). 

Powyższe jest bardzo ważne. Kluczowe. Podstawowe. Umowa kredytu nie jest bytem samym w sobie. Jest pierwszym krokiem prowadzącym do określonych czynności prawnych. 

Po trzecie - podobna interpretacja umowy kredytu znajduje się w prawie węgierskim. Węgry są co prawda krajem post-socjalistycznym, jednak węgierski Kodeks cywilny sięga czasów przedwojennych, będąc prawdopodobnie osadzonym w czasach Imperium Austro Węgierskiego. 

Umowę kredytu opisuje art. 522, którego treść możemy poznać dzięki tłumaczeniu kodeksu z roku 1984 wykonanego pod okiem prof. Łętowskiej.
§ 522 
(1) Przez umowę o kredyt bankowy instytucja finansowa przyjmuje na siebie obowiązek utrzymywania do dyspozycji drugiej strony umowy określonego limitu kredytowego w zamian za prowizję i do obciążenia limitu — w wypadku zrealizowania się przesłanek określonych w umowie, zawierania umowy pożyczki lub wykonywania innych operacji kredytowych.


W roku 2013 Węgrzy zmienili Kodeks cywilny, ujmując kontrakt kredytowy następującymi, zbliżonymi do dyrektywy EU, słowami:

Section 6:382 
(1) Under a credit agreement the creditor undertakes to ensure the availability of a specific credit limit, and to conclude a loan agreement, contract of suretyship, guarantee contract or conduct other loan operations up to the said credit limit, and the debtor undertakes to pay the fee agreed upon. 

Po czwarte - powyższe odkrywa naturę umowy kredytu, głęboko ukrytą przez intelektualnie obarczonych post-komunistycznym garbem, prawników. Powyższe pozwala zrozumieć, że konsekwencją wykonania umowy kredytu jest regres wynikający z zapłaty na rzecz osoby trzeciej - art.393 k.c., lub też konieczność zwrotu długu powstałego w wyniku pożyczki - art.720 k.c. czy też art. 78 p.b. Obecność w świecie zachodnim zobowiązuje do odnalezienia tej zapomnianej natury umowy kredytu. 

Po piąte - pomimo, że może to wydawać się pozornie pozbawione związku, należy podkreślić, że źródeł zastosowanej przez Bank konstrukcji Umowy można doszukiwać się w bankowości islamskiej. 

Bankowość arabska, przestrzegając zasad religii, zmuszona jest do omijania zakazu pobierania odsetek. Jednym ze sposobów osiągnięcia tego celu jest podwójna sprzedaż - tawarruq.  



Jest to metoda polegająca na ukryciu zysku poprzez fikcyjną sprzedaż towaru drogo, ale na kredyt (krok A.), oraz jego natychmiastowym odkupieniu, ale po najniższej cenie dnia (krok B.). Finalnie w wyniku tej operacji, klient pozostaje z pożyczoną gotówką, oraz długiem większym od uzyskanej sumy pieniężnej (krok C.). W żadnej mierze nie jest to zgodne z zasadą nominalizmu.

Analogię pomiędzy tawarruq, a pożyczką odniesioną do waluty obcej, przedstawiam na powyższym diagramie.

Po szóste - rozważając zagadnienia cywilistyczne nie można pominąć Prawa Rzymskiego, będącego fundamentem polskiego systemu prawnego. Korzenie nominalizmu art.720 k.c. należy odnaleźć w muttuum  - protoplaście pożyczki zdefiniowanej w czasach rzymskich.  




Prawnicy banku muszą o tym wiedzieć. Jeżeli tego nie wiedzą, oznacza to że nie są dostatecznie przygotowani intelektualnie do pełnienia swych funkcji.

Komentarze

Popularne posty z tego bloga

REK146512650 - wniosek RF do mBank

REK146512650 - Odpowiedź mBank do RF (dot.NWW)

REK146512650 - odpowiedź mbank na oprotestowanie odpowiedzi